«Η εξουσία του Τύπου και ο τύπος της εξουσίας»

Αρχή 1η: Η ιστορία μελετάται ορθά, όταν μελετάται γραμμικά. Πραγματικότητα αναπόδραστη, αξίωμα κατα τους θεωρητικούς της ιστορικής επιστήμης.

Αρχή 2η: Η ιστορία ανακυκλωνεται στο διάβα των αιώνων. Ιστορικά γργονότα, προσωπεία και συμπεριφορές φορούν διάφορα πρόσωπα, ώστε να αναπαράγονται με ευλαβική περιοδικότητα στην παγκόσμια ιστορία.

Κοντά σ’ αυτά και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, που με περισσή ευκολία επιχειρεί εδω και χρόνια να αποδώσει στη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου της Ιστορίας το χαρακτήρα της μοντελοποίησης των συμπεριφορών, της επανάκλησης και επανάληψης των γεγονότων. Αλήθεια, επαναλαμβάνονται τα γεγονότα;
Οι μικρές μαθήτριες και οι μικροί μαθητές τείνουν να το εμπεδώσουν και να προβιβαστούν συνακόλουθα στην επόμενη σχολική χρονιά. Και τα χρόνια περνούν...Αλλά η ιστορία του Τύπου ξεκινά κάπου εδώ και με την προϋπόθεση της τεχνολογίας. Η παραδοσιακή τεχνολογία της γραφής εγγυάται την εγγραμματοσύνη των αρχαίων κοινωνιών μαζί με την υστεροφημία άθλων και επιτυγμάτων. Ομηρικά έπη, αρχαϊκή ποίηση, ύμνοι και παιάνες καταγράφονται για να εξυμνήσουν με τη σειρά τους κατορθώματα και πράξεις ανδρείας, με μόνο τους αντίπαλο τη λήθη.

Οι πολιτισμοί εξελίσσονται, τα γεγονότα πληθαίνουν, οι ειδήσεις μεταδίδονται διά βοής αλλά και διά της γραφής. Επιφυλλιδογράφοι συνοδεύουν τον Αλέξανδρο στην μυθική Ασία και περιγράφουν γλαφυρά το δικό του «έπος», υπογράφουν στον αιώνα τη δεσπόζουσα εκδοχή του εκάστοτε δεσπότη, «Τάδε έφη...». Αυτή η δεσπόζουσα εκδοχή, λατινιστί dominanda, μεταγράφεται μαζί με το ελληνικό αλφάβητο στη συνείδηση της απόλυτης εκδοχής της εξουσίας, του ρωμαϊκού imperium. Η κυρίαρχη εκδοχή μονοπωλεί τα αυτοκρατορικά διατάγματα,που με τη σειρά τους θυροκολλούνται και αναμεταδίδονται στην αγορά, στον ιππόδρομο, στη Σύγκλητο. Οι άλλες εκδοχές, οι άλλες όψεις της πραγματικότητας, οι άλλες οπτικές της αλήθειας ψιθυρίζονται στα συμπόσια ή ακόμα υποβόσκουν στα χειρόγραφα λατίνων ποιητών και φιλοσόφων. Ηχηρή διαφωνία ή δειλή απόκλιση από την κυρίαρχη εκδοχή οδηγούν σε ένα και μόνο δρόμο, στα λιοντάρια.

Οι μέρες περνούν γρήγορα, απόντων των ρωμαίων αυτοκρατόρων, παρόντων του δεσπότη αλλά και της δεσπόζουσας εκδοχής. Την αρχαία Ρώμη διαδέχεται ο δυτικός Μεσσαίωνας και η επινόηση της τυπογραφίας. Πολλά αντίτυπα που συνυπάρχουν αλλά και συγκρούονται με πολλές εξουσίες: θεοκρατία, οικονομικά συμφέροντα, φεουδάρχες, καρδινάλιοι, εθνικές και φυλετικές ομάδες. Όλα αυτά ειδωμένα υπό το πρίσμα της βούλησης του δεσπότη, μέχρι τη στιγμή της μεγάλης απόδρασης από τη συσσωρευμένη καταπίεση των αιώνων μέσα από τη φιλοσοφική και κινηματική έκρηξη του Διαφωτισμού. Λεπτές οι γραμμές, σαν από κυριακάτικο φύλλο...Λεπτές και οι ισορροπίες. Έντυπα, φυλλάδες και φυλλάδια ευαγγελίζονται το «νέο», προπαγανδίζουν με πολυσέλιδα μανιφέστα την αποτίναξη από το δεσπότη. Περνούν ίσως στην άλλη όχθη, μα δεν περνά κανείς ποτέ το ίδιο ποτάμι, επιμένει ο Ηράκλειτος.

Έκτοτε περισσότερα γεγονότα, κινήματα, ιδέες, επαναστάσεις, ανακαλύψεις, επινοήσεις επώνυμες και ανώνυμες. Έκτοτε περισσότερα μέσα: πολυτροπικά, ελκυστικά, εντυπωσιακά, τόσο όσο και οι Σειρήνες. Η μάχη περνά στο πεδίον της εικόνας, χωρίς ακόμη να μπορεί κανείς να προδικάσει το Βατερλώ της γραφής. Ο χρόνος θα δείξει...Το αφήνω στην κρίση όλων, τώρα που το χάλκεον χέρι της κρίσης ραπίζει τον Τύπο, που τα λιοντάρια της ανεργίας κατασπαράζουν τα όνειρα των δημοσιογράφων, που ο εργασιακός Μεσσαίωνας αποτυπώνεται σε ωράρια και μισθολόγια, που η δεσπόζουσα πολιτική γραμμή («Τάδε έφη...») δεν μας αφήνουν περιθώρια...
Μα, η γραφή στα περιθώρια, in marginem, παραμένει πάντα το πρώτο, αυτόματο και αυθεντικό σχόλιο του συντάκτη για την κάθε είδηση που κυνηγά εδώ και αιώνες, καθώς αυτή αναλλοίωτη πηγάζει από την αγωνία και ανάγκη του να τη γνωρίσει ο ίδιος (είδηση < ειδήσω < οιδα=γνωρίζω) και με τη σειρά του να τη συστήσει ατόφια, να την επι-κοινωνήσει στον κόσμο των αναγνωστών του. Ιδού, Κυρίες και Κύριοι, η είδηση, η γνώση, η αλήθεια. Καλό μας αγώνα.

Γεωργία Σαδανά
Δημοσιογράφος